Çocuklarda Ekran Kullanımı

Ekran Kullanımın Çocuk Gelişimine Etkileri

• Dil Gelişimi Üzerindeki Etkileri: Çocukların ekran başında geçirdiği sürenin artması, dil gelişimini olumsuz etkileyebilir. Gerçek hayattaki iletişim eksikliği ve azalması, çocukların kelime dağarcığını ve konuşma becerilerini olumsuz yönde etkileyebilir.
• Fiziksel Sağlık Üzerindeki Etkileri: Uzun süreli ekran kullanımı, çocuklarda obezite, göz sağlığı sorunları ve uyku düzeni bozuklukları gibi fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir. Düzenli egzersiz yapma ve ekran zamanını sınırlama önlemleri bu etkileri azaltabilir.
• Dikkat ve Odaklanma Üzerindeki Etkileri: Sürekli olarak ekran karşısında olmak, çocukların dikkatlerini dağıtabilir ve odaklanma güçlüğü çekmelerine neden olabilir. Bu durum, öğrenme süreçlerini ve akademik başarıyı olumsuz etkileyebilir.
• Sosyal ve Duygusal Gelişim Üzerindeki Etkileri: Aşırı ekran kullanımı, çocukların sosyal etkileşimlerini azaltabilir ve duygusal zeka gelişimini olumsuz etkileyebilir. Gerçek dünya etkileşimleri, empati kurma becerileri ve sosyal ilişkilerin gelişimine katkı sağlar.
• Beyin Gelişimi Üzerindeki Etkileri: Bazı araştırmalar, aşırı ekran kullanımının çocukların beyin gelişimini etkileyebileceğini göstermektedir. Özellikle, erken yaşlarda aşırı stimülasyon almanın uzun vadeli etkileri olabilir.

Yaşa Göre Uygun Ekran Süresi Önerileri

• 0-2 Yaş Arası: Bu yaş grubundaki çocuklar için ekran süresi önerilmez. En iyi etkileşim ve öğrenme, gerçek dünya etkileşimleriyle sağlanır.
• 3-5 Yaş Arası: Günde en fazla 1 saatlik kaliteli içerikli ekran zamanı önerilir. Ebeveynlerin eşlik etmesi ve içeriğin seçimi önemlidir.
• 6-12 Yaş Arası: Günde en fazla 2 saatlik kaliteli içerikli ekran zamanı önerilir. Eğitim amaçlı kullanım ve fiziksel aktivitelerle denge sağlanmalıdır.
• 12 Yaş Üstü: Ekran zamanı daha esnek hale gelir ancak dengeli bir şekilde fiziksel aktiviteler, sosyal etkileşimler ve uyku ile birlikte düşünülmelidir.

Kaliteli İçerik Seçimi Ve Denetimi Nasıl Yapılmalıdır?

• Eğitim Amaçlı İçerikler: Özellikle küçük yaş grupları için eğitim içerikli uygulamalar ve oyunlar seçilmelidir.
• Yaş Grubuna Uygunluk: İçeriklerin çocuğun yaşına ve gelişim seviyesine uygun olması önemlidir.
• Aile Denetimi: Ebeveynlerin içerikleri denetlemesi, zararlı veya uygun olmayan içeriklerin erişimini engellemesi gerekmektedir.

Son Zamanlarda Popülerleşen Bazı Oyunların Olumsuz Yanları Nelerdir?

• Minecraft
  • Olumsuz Etkileri:
    • Bağımlılık: Oyunun sürükleyici doğası ve sonsuz yaratıcılık potansiyeli, çocuklarda aşırı oynama ve bağımlılık riskini artırabilir.
    • İzolasyon: Uzun süreli oyun oturumları, çocukların sosyal etkileşimlerini azaltabilir ve gerçek dünya aktivitelerinden uzaklaşmalarına neden olabilir.
• Pubg
  • Olumsuz Etkileri:
    • Şiddet İçeriği: PUBG, şiddet içeren bir oyundur. Çocuklar bu tür oyunları oynadıkça, şiddet eğilimleri artabilir veya şiddetin normalleştirilmesine yol açabilir.
    • Güvenlik Riskleri: Çevrimiçi oyunlar, çocukları çevrimiçi tehlikelere karşı savunmasız hale getirebilir. Tanımadıkları kişilerle iletişim kurma veya kişisel bilgileri paylaşma gibi riskler bulunmaktadır.

• Roblox
  • Olumsuz Etkileri:
    • İçerik Denetimsizliği: Roblox’un açık yapısı ve kullanıcıların oluşturduğu içeriklerdeki uygun olmayan materyaller, çocukların zararlı içeriklere maruz kalma riskini artırabilir.
    • Kişisel Bilgi Tehlikesi: Online etkileşimlerde kişisel bilgilerin paylaşılması ve kötü niyetli kullanıcılarla karşılaşma riski bulunmaktadır.

Ebeveynler İçin Ekran Zamanını Yönetme Stratejileri

● Belirli Ekran Zamanları ve Süreleri: Örneğin, hafta içi akşamları çocukların ekran zamanı 1 saat ile sınırlı olabilir. Hafta sonları ise bu süre 2 saate çıkabilir. Bu kurallar ailenin yaşam tarzına ve çocuğun ihtiyaçlarına göre ayarlanmalıdır.
● Ekran Zamanı Öncelik Sırası: Örneğin, çocuklar ödevlerini tamamladıktan sonra ekran zamanına izin verilebilir. Bu, öncelikle okul çalışmalarına ve sorumluluklarına odaklanmalarını sağlar.
● Kaliteli İçeriklerin Öncelikli Olması: Aile içi kural olarak, çocuklar sadece eğitici ve öğretici içeriklere erişebilirler. Örneğin, çocuklar belirli bir süre boyunca sadece eğitici oyunlar oynayabilir ya da belirli bir liste içindeki belgeselleri izleyebilirler.
● Ekran Zamanı Sonrası Fiziksel Aktiviteler: Ekran zamanı sonrasında çocukların fiziksel aktivitelere zaman ayırmaları teşvik edilebilir. Örneğin, ekran zamanı sonrası parka gitmek, bisiklet sürmek ya da evde egzersiz yapmak gibi aktiviteler planlanabilir.
● Ekran Zamanı Paylaşımı ve İzleme: Aile içi kural olarak, çocuklar ekran zamanlarını paylaşmalı ve izleme konusunda açık olmalıdır. Ebeveynler çocukların ne tür içeriklere maruz kaldığını düzenli olarak kontrol etmeli ve gerekirse içerikleri filtrelemelidir.
● Örnek Olma ve Kendi Ekran Zamanını Yönetme: Ebeveynlerin kendi ekran kullanımını dengelemesi ve çocuklarına örnek olması. Aile içinde ortak zaman geçirme ve ekran olmadan etkileşime odaklanma (örneğin, ailece oyun oynama, kitap okuma)

Hazırlayan : Klinik Psikolog & Psikoterapist Yeliz Yılmaz